PANDEMİDE PSİKOLOJİK SAĞLAMLIĞIMIZI NASIL KORUYABİLİRİZ?

Salgın hastalıklar insan hayatının tehdit altında olduğu önemli acil sağlık durumlarıdır. Ancak insanlık salgın hastalık terimi ile ilk defa karşılaşmıyor. 17. yüzyılda veba salgını, 18. yüzyılda çiçek hastalığı,20. yüzyılın başlarında İspanyol gribi. Hatta tıp Profesörü Metin Özata "Atatürk ve Tıbbiyeliler" kitabında Mustafa Kemal Atatürk'ün de Samsun'a çıkışı öncesi İspanyol gribine yakalandığını ve atlatmış olduğunu yazmıştır. 1817 yılarında başlayan Kolera, günümüzde hala görülmektedir.1976 yılında Ebola virüsü. 1981 de ABD de HIV virüsü salgını başlamıştır.2002-2003 yıllarında SARS virüsü.2009 yılında Domuz gribi. Örneklerde de anlatıldığı gibi salgın hastalıklar insanlık tarihi kadar eski olup; hastalık süreçleri yaşanmış, önlemler ve sonrasında yapılan tıbbi müdahalelerle salgın hastalıklar kontrol altına alınmış veya sonlanmıştır.

 

SALGIN HASTALIK DÖNEMİNDE KARŞILAŞILAN ZORLUKLAR

·         Ekonomik kayıp

·         Günlük hayatın rutininin değişmesinin yarattığı belirsizlikler

·         Hastalık ve ölüme neden olmaları ile duyulan korkular

·         Kişinin kendini güvende hissedememesinin getirdiği kaygılar

·         Salgın hastalık dönemindeki kayıplarda cenaze, taziye ve yas gibi süreçlerin normal işleyememesinden kaynaklanan sosyal destek eksikliği

 

SALGIN HASTALIĞA BAĞLI YETİŞKİNLERDE GÖRÜLEBİLECEK BAZI TEPKİLER

·         Yorgunluk

·         Uyku Düzensizliği

·         Tıbbi bir nedene bağlı olmayan bedensel yakınmalar

·         İştahta artma veya azalma

·         Öfke, huzursuzluk, kaygı

·         Odaklanma ve hatırlama güçlüğü

·         Rahatsız edici takıntılı düşünceler/anılar

·         İçe kapanma

·         İlişkilerde çatışmaların artması

 

KORKMAYIN! Bu Tepkiler Olağandışı Bir Duruma Verilen Normal Tepkilerdir.

 

 

 

 

 

KENDİMİZE NASIL YARDIMCI OLABİLİRİZ?

 

·         Böyle olağanüstü durumlarda kendimizi güvende hissetmek isteriz. Bu nedenle bu dönemde kendimize ve sevdiklerimize iyi gelecek etkinliklere odaklanmak, psikolojik sağlamlığımızın güçlenmesine çok büyük katkı sağlayacaktır.

 

·         Fiziksel sağlık ve ruh sağlığı birbiri ile yakından ilişkilidir. Bu sebeple düzenli beslenmeye ve uyumaya gayret gösterin. Mümkünse spor yapın. Stresi arttıran çay, nikotin, şeker, kahve tüketimini normal zamanda tükettiğinizden daha fazla tüketmeyin.

 

·         Olağandışı bir dönemden geçiyoruz. Yoğun duygusal tepkileriniz olabilir. Duygularınızı bastırmayın. Olup biteni anlamlandırabilmek için kendinize zaman tanıyın.

 

·         Pandemi öncesi günlük rutinlerinize geri dönmeye çalışın. Günlük işleyen rutinler içinde bulunduğunuz süreci kolay atlatmanıza fırsat sağlayacak. Sizi meşgul edecek işleriniz ve amaçlarınız sizi hayata bağlayacaktır.

 

·         Bazen yalnız kalmak kişiye iyi gelebilir ama yine de sevdiklerinizden kendinizi izole etmeyin ve birlikte vakit geçirin.

 

·         Birileriyle konuşmak ve duygu paylaşımında bulunmak insanı rahatlattığından; duygularınızı paylaşmaya çalışın. Paylaşmaya hazır değilseniz de yazmak ya da günlük tutmayı deneyebilirsiniz.

 

·         Ruhsal olarak kendinizi sağlıklı hissetmiyor iseniz yaşamınızı değiştirecek büyük kararlar vermeden önce daha çok düşünün. Sonrasında pişman olabileceğiniz ani kararlar vermeden önce düşüncelerinizi paylaşabileceğiniz kişilerden destek almaya çalışın.

 

·         Sosyal medyayı sağlıklı kullanın. Sosyal medyada çok fazla gezinmek de sizleri mutsuz edebilir. Unutmayın ki birçok insan sosyal medyada her zaman olduğundan daha mutlu ve bakımlı görünmektedir.

 

·         Pandemi konulu haberleri çok fazla odaklanmadan makul seviyede takip edin.

 

 

 

 

 

NE ZAMAN DESTEK ALMALIYIZ?

Pandemi ya da bir travma sonucu olumsuz ruhsal tepkileriniz bir aydan daha fazla süredir azalmadan devam ediyor ve artıyorsa ve bu tepkileriniz hayatınızı ciddi şekilde olumsuz etkilemeye başlamışsa bir ruh sağlığı uzmanından yardım almayı düşünün.

 

ÇOCUKLARIMIZA NASIL YARDIMCI OLABİLİRİZ?

 

·         Öncelikle çocuklarınızın nasıl tepkiler gösterdiğine dikkat edin. Sakin kalarak iletişim kurmaya çalışın.

·         Çocuklarınız için yapabileceğiniz en iyi şey onları dinlemektir. Soru sormalarına izin verin ve görüşlerine saygı gösterin. Karşılıklı sohbet edip, aktiviteler yapın.

·         Çocuklarınızın korku, kaygı gibi duygularını size açmalarına izin verin. Ancak onlara konuşmaları için de baskı yapmayın. Sadece dinleyin ve anlayış gösterin. Pandemi sürecinde veya zorlu bir süreçte yaşanan bu duyguların normal olduğunu hatırlatın.

·         Her zamankinden biraz daha fazla ilgi, yakınlık ve şefkat göstererek çocuklarınızın rahatlamalarına katkı sağlayabilirsiniz. Sevildiklerini ve değer verildiklerini bilen çocuklar daha mutlu ve umutlu olurlar.

·         Gerçekçi bir şekilde artık güvende olduklarına dair çocuklarınıza moral verin. Çocukların bu konudaki şüphe ve endişelerini giderin. Hem sizin hem de diğer yetişkinlerin meydana gelebilecek bir tehlikeden onları korumak için gerekli önlemleri aldığınızı hatırlatın.

·         Zorlayıcı süreçlerde çocuklar, dikkatli ve düşünceli davranma, cesaretli olma ve umut gibi güçlü yönlerini açığa çıkarırlar. Özellikle çocuklarınızın olumlu davranışlarını gördükçe bu davranışlar için onları takdir edin.

·         Çocuklarla birlikte eğlenceli bir şeyler yapmak ya da onlarla oyunlar oynamak size öncelikli ihtiyaç olarak gelmeyebilir. Ancak çocukların (özellikle ergen yaştaki çocukla daha isteksiz görünse de) yeniden toparlanmaları için onlarla birlikte hoşça vakit geçirecek aktiviteler yapmak oldukça önemli ve gereklidir.

·         Çocuklar için günlük rutinleri korumak çok önemlidir. Bu nedenle çocuklarınızın yemek, oyun, ders, kurs ya da uyku saatlerinin değişmemesine mümkün olduğunca özen gösterin ve model olmak için rutinlerinizi koruyun.

·         Çocukların size ve çevrenizdekilere, alınan önlemlere uyarak, gönüllü olarak yardım etmelerine izin verin. Özellikle çocukların "her şey kontrol altında" algısının zarar görmemesi için sizin gözetiminizde yaşlarına ve gelişimlerine uygun bazı işlerde size yardımcı olmaları çok önemlidir. Sorumluklarıyla ilgili gelişim dönemlerine göre farklılık olabileceğini de göz önünde bulundurun.

·         Öncelikle sizin toparlanmanız çocuklar için en önemli yardımlardan biridir. Yaşadıklarınızla baş etmek için mümkünse kendinize de zaman ayırın ve sağlığınıza dikkat edin. Kişisel bakım ve sağlık tedbirlerini ihmal etmeyin. Elleri yıkamak, mask takmak ya da kıyafetine özen göstermek, saçını taramak gibi tedbirler basit olsa da çocukların biraz daha iyi hissetmelerine yardımcı olacak ve çok belirsiz bir zamanda onlara bir kontrol hissi verecektir.

·         Kendinize ve çocuklarınıza yardımcı olmak için yapabileceğiniz en iyi şeylerden biri de doğru kaynaklardan bilgi almaktır. Özellikle yapabileceklerinizle ilgili olarak çocuğunuzun okulunda sizlere verilecek bilgileri lütfen uygulayın. Çocukların salgını kavramaları (virüs, karantina, mutasyon vb.) ailelerinde, okullarında ve mahallelerinde meydana gelen değişiklikleri anlamaları için temel bilgiler sağlayın.

·         Çocukların televizyondan, radyodan veya çevrimiçi olarak gördüklerine veya duyduklarına dikkat edin. Bir konu hakkında çok fazla bilgi endişeye (ergen yaştaki çocuklar için gelecek kaygısına) yol açabilir.

·         İnternette ve sosyal medyada salgın ile ilgili bazı hikâyelerin söylentiye ve yanlış bilgilere dayanabileceği hakkında çocuklarla konuşun. Özellikle ergen yaştaki çocukların bu konu hakkındaki konuşmaya ve tartışmaya daha çok ihtiyaç duyabileceğinin farkında olun.

·         Çocuğunuz aşırı panik olma, ağlama nöbetleri, sürekli uyku sorunları ya da yoğun davranış sorunları gibi tepkiler gösteriyorsa, bir ruh sağlığı uzmanına ihtiyacı olabilir.

 

 

 

 

 

 

                                                                                                          Elif Karalı

                                                                                               Rehber Öğretmen